THA NHÂN LÀ ĐỊA NGỤC
t ha nhân là địa ngục" là trích dẫn quen thuộc của jean paul sartre (hell is other people). tha nhân (người khác) là địa ngục bởi tha nhân là kẻ phán xét, kẻ đây đọa ta (bằng những tín điều, luân lí, thành kiến...vv). tha nhân là kẻ thống trị ta. hình dung, ta ở trong phòng riêng, ta cởi truồng rất thoải mái, nhưng chợt ta biết rằng có một "người khác" đang nhìn ta qua lỗ khóa, lập tức sự thoải mái trước đó bay biến. địa ngục xuất hiện. để trả lời quan điểm của sartre, wittgenstein nói "địa ngục không phải tha nhân. địa ngục là chính mày" (hell isn't other people. hell is yourself). lời của wittgenstein chẳng những tát lật mặt sartre mà còn cho ta biết rằng chỉ một dòng ta đốn ngộ mà không cần cắm đầu vào chồng kinh điển phật. chỉ có bản thân ta đủ thẩm quyền soi mói ta, còn mọi dị nghị đàm tiếu ngoài kia, bất quá thoảng như rắm muỗi. việc của nghệ là làm mà ko cần nghe. là họa sĩ thì vẽ đi, đừng có chạy theo lời bình phẩm, và thậm chí, cả lời "khuyên...